Dlaczego przy jąkaniu warto zbadać przetwarzanie słuchowe?

W naszej pracy często widzimy dzieci, które na pierwszy rzut oka „tylko” się jąkają, a dopiero po głębszej diagnostyce okazuje się, że ich układ nerwowy pracuje w zupełnie inny sposób niż zakładają rodzice, nauczyciele… i one same. Jednym z kluczowych elementów, które warto sprawdzić, jest przetwarzanie słuchowe – to, jak mózg odbiera, filtruje i interpretuje dźwięki.

Coraz więcej badań pokazuje, że trudności w płynności mowy mogą mieć swoje źródło nie tylko w napięciu, emocjach czy wzorcach rodzinnych, ale również w tym, jak dziecko słyszy, lokalizuje dźwięki i organizuje informacje słuchowe.

Poniżej wyjaśniam, dlaczego diagnoza przetwarzania słuchowego jest tak ważna u dzieci (i dorosłych) jąkających się.

🔵 1. Nadwrażliwość i podwrażliwość na dźwięki a napięcie w mowie

Dzieci z jąkaniem bardzo często mają podwyższoną reaktywność na dźwięki:

• szybciej się męczą w hałasie,

• dźwięki rozpraszają je bardziej niż rówieśników,

• ich układ nerwowy ma trudność z filtrowaniem bodźców.

Przeciążony system słuchowy oznacza większe napięcie mięśniowe, a to z kolei może nasilać jąkanie, szczególnie w sytuacjach społecznych i komunikacyjnych.

🔵 2. Lateralizacja słuchowa – gdy przewagę ma lewe ucho

U większości osób dominujące jest prawe ucho - jest to prawidłowe,

co oznacza, że informacje słuchowe szybciej trafiają do lewej półkuli odpowiedzialnej za język i płynność mowy.

U części dzieci jąkających się obserwuję tzw. lewoustność – przewagę lewego ucha.To z kolei:

• wydłuża drogę informacji,

• spowalnia przetwarzanie słuchowo–językowe,

• może utrudniać szybkie formułowanie odpowiedzi,

• zwiększa ilość bloków i przerw.

Lateralizacja nie „powoduje” jąkania, ale może działać jak czynnik wzmacniający trudność.

🔵 3. Różnicowanie dźwięków i sekwencji

Przetwarzanie słuchowe obejmuje również takie procesy jak:

• rozróżnianie podobnych głosek,

• utrzymywanie sekwencji słuchowych,

• słyszenie w hałasie,

• lokalizowanie źródła dźwięku.

Jeśli te umiejętności są osłabione, dziecko wkłada dużo więcej wysiłku w samo „odsłuchanie” mowy – jego układ nerwowy pracuje na wyższych obrotach, co może skutkować niepłynnością.

🔵 4. Regulacja układu nerwowego

Trudności w przetwarzaniu słuchowym często idą w parze z:

• przeciążeniem,

• trudnościami z wyciszeniem,

• nadmiernym napięciem w ciele.

A to są czynniki, które niemal zawsze nasilają jąkanie. Badanie pokazuje, w którym miejscu układ słuchowy potrzebuje wsparcia, a to pozwala dobrać bardziej skuteczne formy pracy.

Co daje badanie?

Diagnoza przetwarzania słuchowego pozwala:

• ustalić dominację ucha,

• ocenić nadwrażliwość lub podwrażliwość na dźwięki,

• sprawdzić zdolność słyszenia w hałasie,

• określić, jak szybko mózg przetwarza informacje,

• dopasować terapię mowy, emocji i układu nerwowego.

Dla wielu dzieci to moment, który „zdejmuje z nich winę” – w końcu rozumieją, że nie jąkają się dlatego, że „nie potrafią”, ale dlatego, że ich mózg pracuje inaczej.

Na zakończenie

Diagnoza przetwarzania słuchowego przy jąkaniu nie zastępuje terapii logopedycznej czy psychologicznej, ale może być brakującym elementem układanki. W mojej pracy często widzę, że dopiero po zrozumieniu, jak dziecko przetwarza dźwięki, możemy zaplanować taką pomoc, która naprawdę przynosi ulgę i widoczne efekty.

Jeśli chcesz sprawdzić, czy takie badanie byłoby pomocne dla Twojego dziecka, zapraszam do kontaktu. Chętnie podpowiem, od czego zacząć.